نخستین دوره جایزه «روباه شنی» با معرفی برگزیدگان خود در دو بخش تألیف و ترجمه به کار خود پایان داد.
سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): نخستین دوره جایزه «روباه شنی» با معرفی برگزیدگان خود در دو بخش تألیف و ترجمه به کار خود پایان داد. در مراسم اختتامیه این جایزه که عصر جمعه، ۱۱ مهرماه ۱۴۰۴ در شهرکتاب مرکزی برگزار شد، کتاب‌های «دروازه مردگان» نوشته حمیدرضا شاه‌آبادی و «داس مرگ» نوشته نیل شوسترمن با ترجمه آرزو مقدس، با رأی مستقیم داوران نوجوان به‌عنوان آثار برگزیده معرفی شدند. این رویداد که با هدف شنیدن صدای نوجوانان و سپردن امر انتخاب به خود آن‌ها شکل گرفته است، با اهدای جایزه ویژه یونیسف و تقدیر از داوران فعال نوجوان همراه بود.
مراسم اختتامیه اولین دوره جایزه «روباه شنی» که با ابتکار مؤسسه شهرکتاب و با مشارکت گسترده نوجوانان از سراسر ایران برگزار شد، عصر جمعه ۱۱ مهرماه با حضور جمعی از نویسندگان، مترجمان، ناشران و داوران نوجوان در شهرکتاب مرکزی به ایستگاه پایانی خود رسید. مهم‌ترین ویژگی این جایزه، سپردن کامل فرآیند داوری و انتخاب آثار به نوجوانان بود؛ امری که به گفته دبیر جایزه، با هدف اعتماد به نسل نو و شنیدن بی‌واسطه صدای آنان صورت گرفت. از نکات جالب توجه این برنامه این بود که طراحی و اجرای مراسم اختتامیه توسط خود نوجوانان صورت پذیرفت.
در این مراسم، پس از ماه‌ها فعالیت داوری آنلاین، دو کتاب برگزیده در بخش‌های تألیف و ترجمه به شیوه‌ای خلاقانه و با مشارکت حاضران اعلام شد. در بخش تألیف، کتاب «دروازه مردگان» نوشته حمیدرضا شاه‌آبادی از نشر افق توانست بیشترین آرای داوران نوجوان را به خود اختصاص دهد. همچنین در بخش ترجمه، رمان «داس مرگ» اثر نیل شوسترمن با ترجمه آرزو مقدس از نشر پرتقال به‌عنوان کتاب برگزیده معرفی شد.
جایزه ویژه یونیسف برای «دروازه مردگان»
یکی از بخش‌های ویژه این مراسم، اهدای نشان اختصاصی یونیسف (صندوق کودکان سازمان ملل متحد) به یکی از ۵ کتاب تألیفی راه‌یافته به مرحله نهایی بود. خانم دورینا اندرو جیتارو، نماینده یونیسف در ایران، در سخنانی با ابراز خرسندی از مشارکت در این رویداد، کتاب را یکی از مهم‌ترین اختراعات بشر خواند که به شکل‌گیری هویت انسان‌ها کمک می‌کند. او با اشاره به اینکه رسالت یونیسف حمایت از کودکان و آینده آن‌هاست، اعلام کرد کتابی که به اهمیت حق کودکی، حق تحصیل و حق آموزش می‌پردازد، به‌عنوان برگزیده این نهاد انتخاب شده است.
در ادامه مراسم اعلام شد که جایزه ویژه یونیسف به کتاب «دروازه مردگان» نوشته حمیدرضا شاه‌آبادی تعلق گرفته است.
دبیر علمی جایزه: به نوجوانان کاملاً اعتماد کردیم
فریدون عموزاده خلیلی، دبیر علمی جایزه روباه شنی، در سخنان خود با اشاره به پرسش یک نوجوان که «چرا این‌قدر دیر به فکر تأسیس چنین جایزه‌ای افتادید؟»، گفت: «در نسل ما همیشه نوعی محافظه‌کاری و ترس از سپردن انتخاب به نوجوانان وجود داشته است. اما ما در این جایزه تصمیم گرفتیم این ترس را کنار بگذاریم.»
او با تأکید بر استقلال کامل داوران نوجوان افزود: «بزرگ‌ترها حتی به اندازه ذره‌ای هم در انتخاب‌ها مداخله نداشتند و هیچ‌گونه مهندسی در آراء صورت نگرفت. این انتخاب‌ها صددرصد متعلق به خود نوجوانان است و خوب و بد آن پای خودشان است.» عموزاده خلیلی ابراز امیدواری کرد که در سال‌های آینده تعداد داوران از حدود ۱۵۰۰ نفر فعلی به بیش از ۲۵۰ هزار نفر برسد تا این صدا نماینده بخش بزرگ‌تری از نوجوانان ایران باشد.
بیانیه داوران نوجوان: می‌خواهیم جدی گرفته شویم
در بخش دیگری از این مراسم، مهدا توسلی، به نمایندگی از هیئت داوران نوجوان، بیانیه‌ای را قرائت کرد. در این بیانیه آمده بود: «ما نمی‌خواستیم فقط تماشاگر یا شنونده باشیم. خواستیم صحنه‌ای داشته باشیم که در آن صدا و نگاه خودمان شنیده و دیده شود.»
در این بیانیه با اشاره به اینکه دنیای نوجوانان سرشار از هیجان، ترس، امید و دغدغه است، تأکید شد: «ما از کتاب‌هایی حمایت می‌کنیم که ما را جدی بگیرند، نه آن‌هایی که خیال می‌کنند نوجوان یعنی ساده و سطحی. ما از وحشت واقعی لذت می‌بریم، به طنز و شوخی نیاز داریم و در عین حال به مسائل اجتماعی، تنهایی و بی‌عدالتی اهمیت می‌دهیم.»
قدردانی از داوران فعال
در ادامه برنامه طیبه اژه‌ای، دبیر اجرایی جایزه، در سخنانی به فرآیند انتخاب فعال‌ترین داوران که از نقاط مختلف کشور، از ابوموسی تا شیراز و اصفهان، در فرآیند داوری مشارکت داشتند، پرداخت. وی با اشاره به اینکه گزینش ۳۰ نفر برتر از میان ۱۳۴۴ داور نوجوان، کاری بسیار دشوار بوده است، ضمن ستودن شور، جدیت، دقت و مسئولیت‌پذیری تحسین‌برانگیز آنان در طول سه ماه برگزاری جایزه، از داوران برگزیده دعوت کرد تا برای تقدیر از تلاش بی‌دریغشان در مطالعه و داوری دقیق آثار، روی صحنه حاضر شوند.
وی همچنین از همراهی یونیسف، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و پلتفرم کتاب‌خوانی «بهخوان» که در برگزاری این دوره از جایزه مشارکت داشتند، قدردانی کرد.
جوایز داوران فعال توسط خانم نوش‌آفرین انصاری دبیر شورای کتاب کودک، خانم آزاده نظربلند دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و حامد حمایتکار مدیرعامل پلتفرم بهخوان و فریدون عموزاده خلیلی اهدا شد.
اعلام برندگان بخش‌های مختلف جایزه به شیوه‌ای متفاوت
اوج هیجان مراسم به بخش اعلام برگزیدگان اختصاص داشت که به شیوه‌ای خلاقانه و با مشارکت مستقیم حاضران برگزار شد. این فرآیند ابتدا برای بخش ترجمه و پس از تقدیر از نامزدهای راه‌یافته به فهرست نهایی اجرا شد. در این بخش، بادکنک‌هایی میان حاضران توزیع شد که تنها در یکی از آن‌ها نام کتاب برگزیده پنهان شده بود و سایر بادکنک‌ها، شرکت‌کنندگان را به یک «فال روباه شنی» دیجیتال هدایت می‌کردند. با شمارش معکوس مجری، حاضران بادکنک‌های خود را ترکاندند و سرانجام، نوجوانی که کاغذ حاوی نام برنده را در بادکنک خود یافته بود، به روی صحنه آمد و کتاب «داس مرگ» با ترجمه آرزو مقدس را به‌عنوان برگزیده معرفی کرد. خانم مقدس جایزه خود را از دستان داوران فعال نوجوان دریافت کرد. همین فرآیند خلاقانه برای اعلام برنده بخش تألیف نیز تکرار شد که در پایان آن، حمیدرضا شاه‌آبادی برای کتاب «دروازه مردگان» به‌عنوان برگزیده معرفی شد و او نیز جایزه‌اش را از داوران نوجوان دریافت کرد.
شاه‌آبادی پس از دریافت این جایزه، در سخنان کوتاهی انتخاب اثرش از سوی نوجوانان را افتخاری بزرگ دانست و گفت: «این جایزه برای من بسیار مهم است، زیرا جایزه‌ای مخاطب‌محور است و نشان می‌دهد که توانسته‌ام با مخاطب نوجوان ارتباط برقرار کنم.» او همچنین از توجه یونیسف به زاویه نگاه به حقوق کودک در این اثر قدردانی کرد.
این بخش از برنامه، شور و هیجان خاصی به لحظات اعلام نتایج بخشید. این شیوه تعاملی و سرگرم‌کننده، بازتابی از روح کلی جایزه بود که تلاش داشت فضایی متعلق به خود نوجوانان و به دور از کلیشه‌های رسمی ایجاد کند.
اولین دوره جایزه روباه شنی با اعلام اینکه این مسیر در سال‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت، به کار خود پایان داد.
