گوشه ای که ماه دارد

نمای کلی
عنوان: گوشه ای که ماه دارد (The Corner that Has the Moon)
گردآورنده/ویراستار: فاطمه پاکدل (فاطمه پاکدل)
ناشر: اداره کل حفظ و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان قم (اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان قم)
سال: 1402 (2023/2024)
شابک: 978-622-93741-8-F00
تیراژ: 1000 نسخه

این کتاب مجموعه ای از آثار برگزیده دوازدهمین جشنواره ادبی «عده یوسف» در سطح استان در قم است. داستان‌های کوتاه و روایت‌هایی با محوریت مضامین جنگ ایران و عراق (1988-1980) که در ایران به عنوان دفاع مقدس شناخته می‌شود، و تأثیر ماندگار آن بر جامعه، خانواده‌ها و افراد است.

محتوا و مضامین
این کتاب شامل چندین داستان کوتاه است که هر کدام تجربه بشری جنگ را از منظرهای مختلف بررسی می کند. در اینجا داستان های گنجانده شده است، همانطور که در فهرست مطالب ذکر شده است:

گوشه‌ای که ماه دارد (The Corner That Has the Moon) - فهیمه شاکری مهر

اصغرو (Asgharo) - فاطمه پاکدل

گردآفرید (Gordafarid) - نجمه جوادی

نار جهنمر (آتش جهنم) - زهرا کاظمی‌فخر

رقص گلوله - مریم عباسی

شمع شهادت - سیده زهرا طباطبایی

بوسه خانم ماه (The Kiss of Lady Moon) - طاهره سادات موسوی

مضامین کلیدی و تحلیل
جبهه داخلی و دیدگاه های زن: موضوع غالب تجربه زنان در طول جنگ است. داستان‌هایی مانند «گوشه‌ای که ماه دارد» و «اصغرو» به‌گونه‌ای دردناک، رنج، صبر و وفاداری تزلزل ناپذیر مادران، همسران و خواهران را به تصویر می‌کشد که منتظر بازگشت عزیزانشان از جبهه هستند. آنها آشفتگی عاطفی، درد دریافت خبر شهادت، و قدرت لازم برای ادامه راه را به تصویر می کشند.

ایثار و شهادت: مفهوم شهادت (شهادت) در این مجموعه نقشی محوری دارد. داستان‌هایی مانند «شمع شهادت» به بررسی تضاد درونی مرد جوانی می‌پردازد که بین آرزوی پرشور مادرش برای شهید شدن او و آرزوهای جوانی خودش برای زندگی متفاوت گیر افتاده است. این کتاب اغلب شهادت را به عنوان فداکاری نهایی و شرافتمندانه برای دفاع از میهن و ایمان به تصویر می‌کشد.

عشق و جدایی: جنگ جدایی‌های بی‌شماری را به همراه داشت. روایت‌ها عمیقاً پیوند بین اعضای خانواده و عشاق را که با فاصله و تهدید مداوم مرگ آزمایش می‌شوند، بررسی می‌کنند. داستان «رقص گلوله» یک داستان عاشقانه غم‌انگیز است که در کردستان اتفاق می‌افتد، جایی که روز عروسی یک زوج با یک حمله قطع می‌شود و شادی شخصی را با تراژدی ملی در هم می‌آمیزد.

قهرمانی در اشکال مختلف: این کتاب قهرمانی را نه تنها در میدان نبرد، بلکه در اعمال تاب‌آوری، ایمان و حمایت جامعه نیز برجسته می‌کند. «گردآفرید» داستان تأثیرگذار زنی به نام «نصرت» را روایت می‌کند که وظیفه هولناک اما مقدسِ کنار هم گذاشتن اجساد شهدا را انجام داد تا بتوانند آنها را برای دفن به خانواده‌هایشان برگردانند - عملی عمیق از خدمت و احترام.

تمثیل و نمادگرایی: داستان آخر، «بوسه خانم ماه (بوسه ماه بانو)»، به عنوان یک تمثیل زیبا و غم‌انگیز برجسته است. این داستان از شخصیت‌های ماهی (ماه بانو)، قورباغه (دشمن) و یک سرباز برای نشان دادن جنگ، فداکاری و معصومیت از دست رفته در درگیری استفاده می‌کند. این یک تصویر خلاقانه و استعاری از تأثیر جنگ حتی بر معصوم‌ترین جنبه‌های زندگی است.

زمینه اجتماعی و سیاسی: برخی از داستان‌ها، مانند «نار جهنمر»، به پویایی‌های اجتماعی داخلی و درگیری‌های درون جوامع در طول جنگ، از جمله مقابله با ریاکاری و خیانت، اشاره می‌کنند.

اهمیت ادبی
این مجموعه به عنوان یک سند فرهنگی و تاریخی ارزشمند عمل می‌کند. این مجموعه به مجموعه عظیم «ادبیات دفاع مقدس» ایران کمک می‌کند. با نمایش داستان‌های برنده جایزه از یک جشنواره منطقه‌ای، این کتاب نشان می‌دهد که چگونه خاطرات و روایت‌های جنگ همچنان به طور فعال در جامعه معاصر ایران تولید و بازتاب داده می‌شوند. همانطور که در مقدمه رئیس بخش انتشارات آمده است، این داستان‌ها برای «حفظ دستاوردها و ارزش‌های دفاع مقدس» و انتقال مسیر شهدا به نسل‌های آینده در نظر گرفته شده‌اند.

مقایسه با «نوجوانی که تاب نداشت»

در حالی که هر دو کتاب به جنگ ایران و عراق و شهادت می‌پردازند، اما از نظر سبک و هدف اساساً متفاوت هستند:

«نوجوانی که تاب نداشت» زندگینامه‌ای غیرداستانی از یک شهید واقعی (حسین حبیبی) است. این کتاب روایتی مستقیم و مستند از زندگی اوست.

«گوشه‌ای که ماه دارد» مجموعه‌ای ادبی از داستان‌های کوتاه داستانی است. این کتاب از نویسندگی خلاق، نمادگرایی و روایت‌های متنوع برای کاوش در چشم‌انداز وسیع‌تر انسانی و عاطفی جنگ استفاده می‌کند.

در اصل، کتاب اول یک داستان واقعی را با جزئیات روایت می‌کند، در حالی که کتاب دوم با استفاده از هنر داستان‌نویسی، داستان‌های زیادی را روایت می‌کند که در مجموع نمایانگر تجربه چندوجهی یک ملت در جنگ هستند.